مقدمه

باروری در قالب رفتاري اجتماعي در بستر فرهنگی هر جامعه­اي پدیدار شده و روابط اجتماعی اعضای جامعه و نيز سیاست‌های حکومتی می­تواند ارزش­ها و هنجارهای مرتبط با رفتار باروری را تنظیم نماید.

حرکت به سوی سطوح پایین باروری، پدیده­ای فراگیر در سطح جهانی است كه از رهگذر انتقال جمعيتي حاصل شده است. تجارب کشورهای مختلف نشان می­دهد در مراحل میانی گذار جمعیتی، "ميزان باروري كل (TFR)[1]" به زیر سطح جانشینی می­رسد.کاهش شدید باروری برای نخستین بار در کشورهای توسعه­یافته اروپایی به وقوع پیوست و منجر به تفکر و تحقیقات دانشمندان علم جمعیت­شناسی در این زمینه شد.

روند میزان باروری ایران در قرن اخیر نشان می‌دهد، سطح باروری افت و خیزهایی را تجربه نموده است. ميزان باروري كل ايران كه تا دهه ششم قرن حاضر در سطح بالايي بود از دهه 1370 رو به كاهش گذاشته است. اين كاهش پاسخی به تغییر سیاست‌های جمعیتی کشور در دهه­هاي اخير بوده است. هر چند كه بعد از گذشت دو دهه به طور مقطعي ميزان باروري كل ايران در سال 1395 اندكي افزايش يافت و به 2.1 فرزند رسيد، اما شواهد حاكي از آن است كه مجددا ميزان باروري از سال 1396 به بعد رو به كاهش گذاشته است.

در گذشته به دليل وجود خطاهاي پوشش ثبت تعداد مواليد براي محاسبه ميزان باروري كل از روش­هاي غيرمستقيم و اطلاعات سرشماري­ها استفاده مي­شد. بررسي­هاي كارشناسي نشان مي­دهد در سال­هاي اخير به دليل افزايش پوشش قابل قبول ثبت مواليد امكان محاسبه­ي اين شاخص با روش مستقيم امكان پذير شده است. مقايسه نتايج روش مستقيم و غير مستقيم در سال 1395 شاهدي بر اين مدعاست به گونه­اي كه هر دو روش ميزان باروري كل ايران را برابر 2.1 فرزند نشان مي­دهند. از سوي ديگر با توجه به اهميت اين شاخص در سياستگذاري و برنامه­ريزي­هاي جمعيتي، محاسبه ميزان باروري در دستور كار مركز آمار ايران قرار گرفت. به اين ترتيب با استفاده از توان كارشناسي و فني نسبت به محاسبه اين شاخص اقدام شد و نتايج پس از برگزاري جلسه كميته آمار بخشي جمعيت با حضور اساتيد صاحبنظر و كارشناسان با تجربه و اعضاي كميته مورد بررسي قرار گرفت و سپس نتايج نهايي، توسط مركز آمار ايران اعلام و منتشر شد. انتشار شاخص ميزان باروري كل كه پس از تجميع نظرات كارشناسي در نظام آماري كشور حاصل شد علاوه بر اين كه از ابهامات وخبرهاي ضد و نقيض و پراكنده گويي­ ها در مورد مقدار واقعي اين شاخص كمك نمود، ابزار تحليلي مناسبي را در اختيار نظام سياستگذاري و برنامه­ريزي هاي جمعيتي كشور قرار داد.

گزارش تحليلي حاضر با هدف آگاهي كاربران نسبت به منابع و روش­هاي محاسبه و نتايج ميزان باروري كل ايران از سال 1396 تا 1398 تهيه شده است.

 برای مشاهده متن کامل این تحلیل به فایل پیوست مراجعه کنید.