پس از سیاست دولت مبنی بر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و آغاز مرحله جدید آزادسازی قیمتها، قیمت کالاهای اساسی مشمول افزایش قیمت شد. از سوی دیگر برای آن که اثر افزایش قیمت ها کاهش یابد، دولت یارانه معیشتی افراد و خانوارها را افزایش داد.
در دو گزارش ١ و ٢ تاثیر حذف ارز ترجیحی با توجه به افزایش یارانه معیشتی و افزایش قیمت ها بر روی شاخصهای نابرابری مورد بررسی قرار گرفت.
در این گزارش تاثیر متقابل افزایش قیمتها و افزایش یارانه معیشتی بر هزینه و درامد خانوار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
همچنین با توجه به افزایش قیمتها ما به التفاوت مورد نیاز برای حفظ قدرت خرید در سال ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ محاسبه و ارایه شده است.
٢. تغییرات هزینه خانوار پس از حذف ارز ترجیحی
پس از حذف ارز ترجیحی برخی کالاهای اساسی قیمت این کالاها به صورت مستقیم و قیمت کالاهای مرتبط با این اقلام به صورت غیر مستقیم افزایش یافت. افزایش قیمت کالاها با توجه به مقدار و نوع کالا در دهک‌های مختلف، متفاوت خواهد بود. همان گونه که در گزارش دو اشاره شد با ثابت نگه داشتن مقدار مصرف افراد در دهک‌های هزینه‌ای سال ١٤٠٠ و افزایش هزینهها بر اساس تورم دهکی پیش بینی شده برای سال ١٤٠١، هزینه های سال ١٤٠١ در دهک‌های هزینه بدست آمد. سپس با توجه به یارانه معیشتی پرداختی به خانوارها که برای دهک‌های اول تا سوم ماهانه ٤٠٠ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا نهم ماهانه ٣٠٠ هزار تومان بوده، مابه تفاوت هزینه سال ١٤٠٠ و ١٤٠١ بدست آمد (جدول ١).
با توجه به افزایش درامدها در سال ١٤٠١ بخشی از این افزایش هزینهها از طریق درامد جبران خواهد شد. اما بخش دیگر آن نیازمند پرداخت کمک معیشتی دولت به خانوارهاست.
در کل کشور برای آن که خانوارهای دهک اول در سال ١٤٠١ در وضعیت ثابت سال ١٤٠٠ باقی بمانند، میبایست درامد سرانه ماهانه ٤٠٠،٨٨٩ تومان افزایش یابد. در صورتی که مقدار افزایش درامد برای دهک اول حتی صفر باشد، یارانه پرداختی دولت (ماهانه ٤٠٠ هزار تومان) توانسته تمامی این افزایش هزینه را پوشش دهد.
با بالا رفتن دهک هزینه افراد، میزان هزینه نیز افزایش می‌یابد. ما به التفاوت هزینه ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ برای هر نفر در دهک دهم کل کشور، ٢،٥٥٠،٣٣٢ تومان است که با توجه به عدم پرداخت یارانه به افراد حاضر در این دهک، تمامی این تفاوت هزینه‌ای میبایست از طریق افزایش درامد جبران شود.
در مناطق شهری نیز پرداختی کمک معیشتی دولت به افراد حاضر در دهک اول موجب شده که این پرداختی تمامی افزایش هزینهها (ماهانه سرانه٣٩٧،٦٩٨ تومان) را در این دهک جبران نماید.
افزایش هزینهها برای افراد در دهک دهم مناطق شهری ٢،٥٠٢،٥٤٢ تومان است که در صورت عدم دریافت یارانه کمک معیشتی، برای آن که قدرت خرید سال ١٤٠٠ حفظ شود، تمامی افزایش هزینه از افزایش درامد میبایست جبران شود.
در مناطق روستایی با توجه به پایین‌تر بودن هزینه خانوارها متوسط افزایش هزینهها در سال ١٤٠١ نسبت به ١٤٠٠ برای هر نفر در دهک اول ماهانه ٢٣٨،٠٥١ تومان است که کمک معیشتی پرداختی توسط دولت نه تنها این و برای هر نفر افزایش هزینه را پوشش داده ، بلکه میزان پرداختی موجب بهبود وضعیت رفاهی نسبت به سال ١٤٠٠ نیز شده است.
خانوارهای دهک دهم در مناطق روستایی به میزان سرانه ماهانه ١،٣٥٦،١٣٩ تومان افزایش هزینه در سال ١٤٠١ نست به سال ١٤٠٠ داشته اند که قطعا برای این افراد بخشی با کمک یارانه معیشتی پرداختی جبران شده و بخش دیگر از افزایش درامد جبران خواهد شد.
در جدول ٢ متوسط افزایش هزینه های ماهانه سرانه برای آنکه قدرت خرید سال ١٤٠٠ در سال ١٤٠١ حفظ شود، نشان داده شده است.
متوسط افزایش هزینه سرانه ماهانه در سال ١٤٠١ با توجه به تورم دهکی پیش بینی شده برای این سال، ٨٤٩،١١٨ تومان در ماه و ١٠،١٨٩،٤٢١ تومان در سال است که فرد بتواند مصرف سال ١٤٠٠ خود را داشته باشد. این رقم در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ١،٠٣٣،٥٨٧ و ٥٩٧،١٩٩ تومان سرانه ماهانه برای حفظ قدرت خرید می‌باشد.
برای مشاهده متن کامل گزارش به فایل پیوست مراجعه کنید.