به گزارش مركز اطلاع‌رسانی، روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه كشور، «جواد حسین‌زاده»، رئیس مركز آمار ایران، در گفتگوی اختصاصی با پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان برنامه و بودجه كشور، به تشریح مراحل اجرای سومین برنامه ملی آمار و راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار پرداخت.
حسین‌زاده گفت: گزارش پیشرفت كار سومین برنامه ملی آمار كه اكنون در حال اجراست، نشان می‌دهد كه این برنامه، یكی از برنامه‌هایی است كه با نرخ تحقق بالا رخ داده است. چرا كه ما در مراحل تدوین و اجرای آن، از دستگاه‌ها به‌طور كامل استفاده می‌كنیم و تكلیفی را برای آنها تعیین نمی‌كنیم، مگر اینكه در تمام مراحل تدوین آن، كاملا دستگاه‌ها را توجیه كرده باشیم.
وی با بیان اینكه باور ما این است كه دستگاه اجرایی بهتر از ما می‌داند كه تكلیفی را كه برایش تعیین شده، چگونه به انجام برساند، افزود: خوشبختانه برنامه سوم آمار پیشرفت بسیار خوبی داشته است و آن را آسیب‌شناسی كرده‌ایم و از نتایج این بررسی، در تدوین برنامه چهارم استفاده می‌كنیم.
چهارمین برنامه ملی آمار و رویكرد اصلی آن
رئیس مركز آمار ایران در پاسخ به این پرسش كه در مركز آمار ایران، تدوین چهارمین برنامه ملی آمار به كجا رسیده و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟، گفت: تبلور همه صحبت‌های ما در برنامه هفتم توسعه كشور، عملاً در برنامه ملی آمار است. ما خوشبختانه جزء دستگاه‌هایی هستیم كه در راستای برنامه‌های پنج‌ساله ملی، یك برنامه پنج‌ساله مختص مركز آمار ایران هم داریم كه به برنامه پنج‌ساله ملی گره می‌خورد و آن، برنامه ملی آمار است.
حسین‌زاده افزود: با توجه به بند (ب) ماده ۱۰ قانون احكام دائمی برنامه های توسعه كشور كه تصریح كرده«به منظور یكپارچه‌سازی، ساماندهی و رفع موازی‌كاری در نظام آماری كشور، مركز آمار ایران موظف است با همكاری دستگاه‌ها، برنامه ملی آمار را مبتنی بر فناوری‌های نوین، رعایت ضوابط و استانداردها و ضوابط تولید و انتشار آمارهای رسمی، استقرار نظام آماری ثبتی و توسعه پایگاه اطلاعاتی آماری كشور، تهیه كند»، ما مستند قانونی را برای تهیه چهارمین برنامه ملی آمار كشور در اختیار داریم. پیش‌نویس قانون را باید مركز آمار ایران تهیه بكند و به تصویب شورای عالی آمار برساند و به همه دستگاه‌ها ابلاغ بشود. پس در واقع نظام آماری كشور، خیلی توسعه‌محورتر از برخی نظام‌های دیگر، فقط به یك یا چند حكم در برنامه اكتفا نكرده و به دنبال یك برنامه جامع آماری رفته است كه بتواند طی پنج سال به روشنی حركت بكند.
وی افزود: ما اكنون در حال تدوین این برنامه هستیم و در جلسه شورای عالی آمار كه آبان‌ماه گذشته به ریاست رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه كشور برگزار شد، چارچوب كلی این برنامه و ساختار اجرایی آن تصویب شد. در این راستا، ستاد تدوین برنامه ملی آمار و شورای هماهنگی تلفیق برنامه را داریم و هشت كارگروه و یك دبیرخانه. كارگروه‌ها الان فعال شده‌اند و مشغول فعالیت هستند. شورای تلفیق هم فعال است و كمیسیون تخصصی شورای عالی آمار هم در حال فعالیت است. در جلسه كارگروه دستگاه‌های اجرایی، اعضای آن انتخاب شدند. نظام آماری‌مان به‌گونه‌ای است كه دستگاه‌ها كاملاً در آن درگیر هستند.
رئیس مركز آمار ایران در ادامه گفت: رویكرد چهارمین برنامه ملی آمار، تداوم مدرن‌سازی نظام آماری با تأكید بر اجرای موفق سرشماری ثبتی‌مبنا در سال ۱۴۰۵ است.
راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار
رئیس مركز آمار ایران در ادامه این گفتگو به تشریح راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار پرداخت. حسین‌زاده گفت: این راهبردها، ۱۰ مورد هستند كه به نظر من، بسیار مهم هستند و همه صحبت‌هایی كه در ارتباط با برنامه هفتم توسعه كشور گفتم، در این ۱۰ راهبرد دیده شده كه به تصویب شورای عالی آمار رسیده است.
وی افزود: راهبرد اول، اصلاح و تصویب قوانین مرتبط با نظام آماری به منظور یكپارچه‌سازی، ساماندهی و رفع موازی كاری در تولید و انتشار آمار رسمی با تأكید بر آمار ثبتی‌مبنا است. مطابق این راهبرد، ما باید با یكپارچه‌سازی نظام آماری، فقط شاهد یك صدا از نظام آماری باشیم؛ نه اینكه دستگاهی درباره یك موضوع، یك آمار بدهد و دستگاه دیگری درباره همان موضوع، آمار متفاوتی را اعلام كند.
رئیس مركز آمار ایران سپس گفت: راهبرد دوم، اصلاح تشكیلات و وظایف و اركان نظام آماری؛ تقویت و توسعه ظرفیت‌های منابع انسانی در حوزه آمار در دستگاه‌های اجرایی است. بر اساس این راهبرد، باید حوزه آمار در دستگاه‌های اجرایی تقویت بشود. چون هم‌اكنون واحد آمار در خیلی از دستگاه‌ها قوی نیست و نیاز به تقویت دارد. اگر واحدهای آماری قوی نباشند، نباید انتظار داشته باشیم كه نقش خود را درست ایفا كنند و به ویژه در مرحله رصد و پایش برنامه‌های توسعه، موفقیت شایانی كسب كنند.
وی افزود: ما انتظار داریم كه در برنامه هفتم، زمینه همكاری با مركز آمار ایران توسط دستگاه‌ها تقویت شود. علاوه بر آن، باید واحدهای آماری دستگاه‌های اجرایی از یك ساختار استاندارد برخوردار شوند. به نظرم باید هم سازمان اداری و استخدامی كشور و هم سازمان برنامه و بودجه كشور، تمركز ویژه‌ای بر این موضوع بكنند. اگر دنبال این هستیم كه برنامه به‌خوبی متحقق بشود، باید واحدهایی كه در دستگاه‌ها برنامه‌های توسعه را پایش می‌كنند، استاندارد شوند و توجه ویژه‌ای به آنها بشود. الان در این زمینه، نظم و نسق خیلی مناسبی وجود ندارد و دستگاه‌ها دارای ساختارهای آماری متناسبی نیستند.
حسین‌زاده سپس گفت: راهبرد سوم، ایجاد یكپارچگی در توزیع و تخصیص اعتبارات سالیانه فعالیت‌های آماری مبتنی بر مصوبات شورای عالی آمار و ستاد سرشماری ثبتی‌مبنا است. الان توزیع و تخصیص اعتبارات فعالیت‌های آماری در دستگاه‌ها، با نظارت مركز آمار ایران صورت نمی‌گیرد و تحصیص‌ها، مستقل از مركز آمار است.
وی افزود: راهبرد چهارم، تأمین، توسعه و استقرار زیرساخت‌های فناوری در راستای مدرن‌سازی نظام آماری با تأكید بر تولید آمارهای ثبتی‌مبنا و ارتقای بهره‌وری است. ما نیاز داریم مركز آمار ایران، به‌نوعی گذرگاه دیتای كشور باشد. پس باید زیرساخت‌های فناوری آن تقویت بشود.
رئیس مركز آمار ایران افزود: راهبرد پنجم، استقرار نظام مدیریت كیفیت آمارهای رسمی و تقویت كیفیت آمارهای رسمی است. یكی از گرایش‌های غالب در بحث مدرن‌سازی نظام آماری، تقویت كیفیت آمارهای رسمی است. ما شورای عالی كیفیت آمارهای رسمی را با عضویت دستگاه‌ها ایجاد كرده‌ایم و با ارزیابی كیفیت آمارهای رسمی توسط آنها، نشان كیفیت آماری در سه سطح می‌دهیم. یعنی آمارهای رسمی دستگاه‌ها، در سه سطح اهتمام (برنز)، تعهد (نقره) و تضمین (طلا)، نشان كیفیت می‌گیرند. تاكنون تعدادی از دستگاه‌ها موفق به كسب نشان كیفیت از مركز آمار ایران شده‌اند.
حسین‌زاده سپس گفت: راهبرد ششم، نظام‌مند كردن انتشار آمارهای رسمی در سطوح ملی و بین‌المللی است كه مورد تأكید رئیس‌جمهور محترم هم هست و مرجع انتشار آمارهای رسمی را مركز آمار ایران می‌دانند و به دستگاه‌ها تأكید كرده‌اند كه در انتشار آمارهای رسمی‌شان، حتماً تأییدیه مركز آمار ایران را بگیرند. این موضوع در انتشار آمارها در سطح بین‌المللی هم اهمیت بالایی دارد و بعضاً مشاهده شده كه برخی دستگاه‌ها، پرسشنامه‌هایی را برخی نهادهای بین‌المللی تكمیل كرده‌اند كه با برخی آمارهای مركز آمار ایران در تناقض بوده و حاشیه‌هایی را ایجاد كرده است.
وی در ادامه بیان كرد: راهبرد هفتم، ترویج و ارتقای سواد و فرهنگ آماری و تقویت ارتباط با ذینفعان و افزایش سرمایه اجتماعی آمار است كه عمدتاً فعالیت های مربوط به روابط عمومی‌های مركز آمار ایران، سازمان برنامه و بودجه كشور و سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها را در بر می‌گیرد.
رئیس مركز آمار ایران افزود: راهبرد هشتم، ساماندهی و توسعه فعالیت‌های بخش خصوصی در فعالیت‌های آماری است. ما به‌تازگی در كمیسیون تخصصی شورای عالی آمار، كمیته آمار بخش خصوصی را دائمی كردیم. یعنی كمیته‌ای كه بتواند آمارهای بخش خصوصی را پیگیری بكند.
وی سپس افزود: راهبرد نهم، توسعه كمی و كیفی ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی نظام آماری كشور است. در این راستا، شورای راهبردی آموزشی و پژوهشی نظام آماری كشور را ایجاد كرده‌ایم كه با كمك دستگاه‌ها، كارهای ارزشمندی را انجام می‌دهد.
حسین‌زاده در پایان گفت: راهبرد دهم، نظارت، پایش و ارزیابی مستمر فعالیت‌های آماری نظام آماری كشور در راستای اجرای برنامه جامع است و ما باید بر اساس این راهبردهای ۱۰گانه، چهارمین برنامه ملی آمار را تدوین و اجرا كنیم.