طرح آمارگیری هزینه ودرامد خانوار با قدمتی بیش از ٥٠ سال، از مهم‌ترین طرح‌های آماری مركز آمار ایران است. هدف كلی این طرح، برآورد متوسط هزینه‌ها و درامد یك خانوار شهری و یک خانوار روستایی در سطح کشور و استان‌ها است.
نگاهی به اهم نتایج طرح درسال ١٤٠١ در مناطق شهری و روستایی نشان می‌دهد كه:
- متوسط هزینه كل خالص سالانه یك خانوار شهری ١,٣٧١,٤٦٠ هزار ریال بوده است كه نسبت به رقم مشابه در سال قبل ٤٨,٣ درصد افزایش نشان می‌دهد. از هزینه كل سالانه خانوار شهری ٣٧٦,٨٢٢ هزار ریال با سهم ٢٧.٥ درصد مربوط به هزینههای خوراكی و دخانی و ٩٩٤,٦٣٨ هزار ریال با سهم ٧٢.٥ درصد مربوط به هزینههای غیرخوراكی بوده است. در بین هزینههای خوراكی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه گوشت با سهم ٢٠.٧ درصد و در بین هزینههای غیرخوراكی بیشترین سهم با ٥٢.٥ درصد مربوط به هزینه مسكن، سوخت و روشنایی بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده سالانه یك خانوار شهری ١,٦٦٩,٦٤١ هزار ریال بوده است كه نسبت به سال قبل، ٤٨,٥ درصد افزایش داشته است. بر این اساس در سال ١٤٠١ رشد متوسط درامد سالانه خانوارهای شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه كل سالانه است. منابع تامین درامد خانوارهای شهری نشان می‌دهد كه ٣٢/٨درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ١٦ درصد از مشاغل آزاد كشاورزی و غیركشاورزی و ٢/٥١ درصد از محل درامدهای غیرشغلی خانوار تأمین شده است.
- مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠، نشان می‌دهد كه خانوارهای استفاده كننده از اجاق گاز از ٨/٩٨ به ٥/٩٨، تلویزیون رنگی از ٩٧/٦ به ٠/٩٧، جاروبرقی از ١/٩٢ به ٦/٩١، ماشین لباسشویی از ١/٨٨ به ٠/٨٨، یخچال فریزر از ٨/٧٠ به ٧/٦٧، اتومیبل شخصی از ٩/٥٣ به ٧/٥٣، مایکروویو و فرهای هالوژن دار از ٩/١١ به ٩/١٢و ماشین ظرفشویی از٣/٨ به ٠/٨ درصد تغییر یافته است.
- در سال ١٤٠١، عمده ترین نوع سوخت مصرفی ٥/٩٥ درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.
- متوسط هزینه كل خالص سالانه یك خانوار روستایی ٧٨٨,٥٩٤ هزار ریال بوده است كه نسبت به سال قبل ٥١,٩ درصد افزایش نشان می‌دهد. از هزینه كل سالانه خانوار روستایی ٣٢٨,٥٢٧ هزار ریال با سهم ٤١.٧ درصد مربوط به هزینههای خوراكی و دخانی و ٤٦٠,٠٦٨ هزار ریال با سهم ٥٨.٣ درصد مربوط به هزینههای غیرخوراكی بوده است. در بین هزینههای خوراكی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه گوشت با سهم ٢٠.٧ درصد و پس از آن هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآوردهای آن با ٢٠.٤ درصد و در بین هزینههای غیرخوراكی، بیشترین سهم با ٣٢.٨ درصد مربوط به مسكن، سوخت و روشنایی بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده سالانه یك خانوار روستایی ٩٨٦,٣٨٣ هزار ریال بوده است كه نسبت به سال قبل ٥٤,٨ درصد افزایش داشته است. منابع تامین درامد خانوارهای روستایی نشان می‌دهد كه ٣٢ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ١/٣٠ درصد از مشاغل آزاد كشاورزی و غیركشاورزی و ٩/٣٧ درصد از محل درامدهای غیرشغلی خانوار تأمین شده است.
- مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ نشان می‌دهد كه خانوارهای استفاده كننده از اجاق گاز از ٩٨/٥ به ٨/٩٧، تلوزیون رنگی از ٩٥/١ به ٦/٩٣، جاروبرقی از ٦٨/٩ به ٤/٦٩، ماشین لباسشویی از ٥٩/٨ به ٥/٦٠، یخچال فریزر از ٥٥/٢ به ٨/٥٤، اتومیبل شخصی از ٣٥/٩ به ١/٣٧، مایکروویو و فرهای هالوژن دار از ٢/١ به ٣/٢ و ماشین ظرفشویی از ٠/٥به ٤/٠ و درصد تغییر یافته است.
- در سال ١٤٠١ عمده ترین نوع سوخت مصرفی ٤/٧٩ درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و ٥/٩درصد نفت سفید بوده است.
متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان
بررسی متوسط هزینه كل سالانه یك خانوار شهری نشان می‌دهد كه استان تهران با ١,٩٦١,٨٩٤ هزار ریال بیشترین و استان کرمان با ٧٩٠,٥١٧ هزار ریال كمترین هزینه را در سال ١٤٠١ داشته‌اند.
همچنین استان تهران با ٢,٣٠٦,٦٢٢ هزار ریال بیشترین و استان خراسان شمالی با ١,٠٢٤,٦٣٥ هزار ریال، كمترین متوسط درامد سالانه یك خانوار شهری را در سال ١٤٠١ به خود اختصاص داده است.
بررسی متوسط هزینه كل سالانه یك خانوار روستایی نشان می‌دهد كه استان مازندران با ١,٣٠٣,٦٣٩ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ٤٢١,٤٣٩ هزار ریال كمترین هزینه را در سال ١٤٠١ داشته‌اند.
همچنین استان مازندران با ١,٦٧٦,٢٥٠ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ٤٤٠,٥٥١ هزار ریال، كمترین متوسط درامد سالانه یك خانوار روستایی را در سال ١٤٠١ به خود اختصاص داده است.
خاطر نشان می‌سازد كه نشریه این طرح به زودی در درگاه ملی آمار به نشانی www.amar.org.ir قابل دسترسی است.
برای دریافت اطلاعات تفصیلی به فایل پیوست مراجعه نمایید.