گفت و گو با فرشاد روشن، مدیر کل دفتر حساب‌های اقتصادی مرکز آمار ایران در رابطه با بازنگری گسترده در حساب‌های ملی و منطقه‌ای ایران از سال 1370 تا 1400
مرکز آمار ایران همواره تلاش می‌کند تا در محاسبات خود تنها اصول علمی و فنی را مد نظر قرار دهد و به عنوان یک نهاد مستقل، بر مبنای توصیه‌های بین‌المللی در این حوزه اقدام کند.
روابط عمومی مرکز آمار ایران: بازنگری در حساب‌های ملی و منطقه‌ای ایران یکی از مهم‌ترین گام‌ها به منظور ارتقای دقت و شفافیت آماراقتصادی کشور است. مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی آمارهای کشور، با انجام تغییرات گسترده درسری زمانی حساب‌های ملی و منطقه‌ای ازسال 1370 تا 1400، تلاش می‌کند تا اطلاعاتی دقیق‌تر و معتبرتر را در اختیار سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران قراردهد. این تغییرات شامل به‌روزرسانی سال پایه، اصلاحات در روش‌های محاسبه و به‌کارگیری داده‌های آماری جدید است که موجب شفافیت بیشتر در تحلیل‌های اقتصادی و پیش‌بینی‌های دقیق‌تر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با جزئیات این بازنگری، گفتگویی با آقای روشن، مدیرکل دفتر حساب‌های اقتصادی مرکز آمارایران داشتیم.
- آقای روشن، لطفاً توضیح دهید که چرا مرکزآمارایران تصمیم به بازنگری جامع در حساب‌های ملی و منطقه‌ای ایران گرفته است؟
مرکز آمار ایران به عنوان یک نهاد مستقل و حرفه‌ای همواره در تلاش است تا دقت و شفافیت آمارهای اقتصادی کشور را افزایش دهد و هم‌زمان با استانداردهای بین‌المللی همگام شود. این بازنگری گسترده درحساب‌های ملی و منطقه‌ای ایران از سال 1370 تا 1400 به منظور به‌روزرسانی داده‌ها، تغییرسال پایه، به‌کارگیری روش‌های ارزش‌گذاری به قیمت پایه، و بروزرسانی منابع اطلاعاتی انجام شده است. این اقدامات باعث می‌شود که تحلیل‌های اقتصادی کشور دقیق‌تر و معتبرتر باشند و امکان تصمیم‌گیری‌های بهتر برای سیاست‌گذاران فراهم شود.
- در این رابطه چه تغییراتی اساسی در محاسبات این سری زمانی رخ داده است؟
تغییر ارزش‌گذاری محاسبات از قیمت تولید کننده به قیمت پایه، بازنگری در برخی از طبقه‌بندی‌ها، بروزرسانی منابع اطلاعاتی به منظور تغییرسال پایه و درنظرگرفتن مابه‌التفاوت قیمت حامل‌های انرژی، ازجمله تغییرات عمده دراین بازنگری می‌باشند.
- تغییر ارزش‌گذاری به قیمت پایه، چه ضرورتی دارد ؟
در روش ارزش‌گذاری به قیمت پایه، تولیدات کشوربدون تأثیرات مالیاتی یا یارانه‌ها ارزیابی می‌شوند. به این معنا که تنها ارزش واقعی کالاها و خدمات تولیدی منعکس می‌شود. این تغییر، شفافیت بیشتری در اندازه گیری و تحلیل‌های رشد اقتصادی فراهم می‌آورد و به ما کمک می‌کند تا تصویری دقیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر ازوضعیت اقتصادی کشورداشته باشیم.
- آیا تغییر سال پایه در این بازنگری تاثیری بر آمارهای اقتصادی خواهد داشت؟
تغییر سال پایه محاسبات، به خودی خود، معمولاً تنها سطح اعداد را تغییر می‌دهد و تأثیری بر نرخ رشد ندارد. با این حال، زمانی که تغییرات سال پایه همراه با بازنگری درداده‌ها، به‌روزرسانی استانداردهای حسابداری و اصلاحات دیگر باشد، به طورقطع روش‌های محاسباتی و برآوردها تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
- اصولاً چرا تغییر در سریهای زمانی امری اجتناب ناپذیر است؟
در محاسبه شاخص‌ها و آمارهای اقتصادی، به دلایل مختلفی مانند تغییرات ساختاری دراقتصاد، تحولات اجتماعی و یا حتی تغییرات در روش‌های محاسباتی، تغییراتی در سریهای زمانی رخ خواهد داد. دراین رابطه، برنامه‌ریزی برای تغییرسال پایه به طورمنظم هر۵ سال یکبار انجام می‌شود تا آمارها به روز و همگام با تحولات اقتصادی و اجتماعی کشور باشند. این تغییرسال پایه به منظور تطبیق با واقعیت‌های جدید اقتصادی و ارائه تصویری دقیق‌تراز وضعیت اقتصادی کشور، ضروری است.
- سوالی که ممکن است در ذهن مخاطبان مطرح شود، در خصوص سوءگیری آمارها است. در این زمینه لطفاً توضیح دهید.
مرکز آمار ایران همواره تلاش می‌کند تا در محاسبات خود تنها اصول علمی و فنی را مد نظر قرار دهد و به عنوان یک نهاد مستقل، برمبنای توصیه‌های بین‌المللی دراین حوزه اقدام کند. هدف این است که آمارهای دقیق و معتبر را بر مبنای اصول اساسی آمارهای رسمی در اختیار تصمیم‌گیرندگان و عموم مردم قراردهیم.
- آیا نکته‌ای برای کاربران مرکز آمار ایران در خصوص شفافیت داده‌های این مرکز دارید؟
ما در مرکز آمار ایران همواره به دقت و شفافیت آمارها اهمیت می‌دهیم و سعی داریم با رعایت اصول علمی و فنی و همچنین بکارگیری اصول اساسی آمارهای رسمی در تولید و انتشار آمارها، اطلاعات دقیق و معتبر را دراختیار همه قرار دهیم. این اصول که برمبنای 10هدف اصلی طراحی شده است بی‌طرفی، موازین واخلاق حرفه‌ای وشفافیت را دربردارد و این مرکز به این اهداف پای‌بند است.