طرح آمارگيري هزينه و درامد خانوار با قدمتي بیش از 50 سال از مهم‌ترين طرح‌هاي آماري مركز آمار ايران است. هدف كلي اين طرح، برآورد متوسط هزينه‌ها و درامد يك خانوار شهري و یک خانوار روستايي در سطح کشور و استان‌ها است. در سال 1403 تعداد خانوارهاي آمارگيري‌شده در اين طرح 19347 خانوار نمونه در نقاط شهری و 18158 خانوار نمونه در نقاط روستايي كشور بوده است.

نگاهي به اهم نتايج طرح درسال 1403 در مناطق شهري و روستايي نشان مي‌دهد كه:

- متوسط هزينه‌ی كل خالص سالانه‌ی يك خانوار شهري 2,693,478 هزار ريال بوده است كه نسبت به رقم مشابه در سال قبل 30.4 درصد افزايش نشان مي دهد. از هزينه‌ كل سالانه‌ی خانوار شهري 636,960 هزار ريال با سهم 23.6 درصد مربوط به هزينه‌های خوراكي و دخاني و 2,056,518 هزار ريال با سهم 76.4 درصد مربوط به هزينه‌هاي غيرخوراكي بوده است. در بين هزينه‌‌هاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم مربوط به هزينه‌ گوشت با سهم 24.4 درصد و در بين هزينه‌هاي غيرخوراكي بيشترين سهم با 57.2 درصد مربوط به هزينه مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.

- متوسط درامد اظهار شده‌ سالانه‌ يك خانوار شهري 3,431,639 هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل، 33.6 درصد افزايش داشته است. بر اين اساس در سال 1403 رشد متوسط درامد سالانه خانوارهاي شهري بیشتر از رشد متوسط هزينه كل سالانه است. منابع تامين درامد خانوارهاي شهري نشان مي‌دهد كه 30.5 درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، 16.6درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و 52.9 درصد از محل درامدهاي غيرشغلي خانوار تأمين شده‌‌ است.

- مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1403 نسبت به سال 1402 نشان می‌دهد كه خانوارهاي استفاده كننده از تلویزیون رنگی از 97.1 به 97.3، جاروبرقی از 93 به 92.6، ماشین لباسشویی از 89.4 به 89.6، یخچال فریزر از 69.2 به 69.3، اتومبیل شخصی از 54.8 به 54.9، مایکروويو و فرهاي هالوژن‌دار از 15.2 به 16.1 و ماشین ظرفشویی از 8.7  به 9.6 درصد تغيير يافته است.

- در سال 1403، عمده ترین نوع سوخت مصرفی 95.8 درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.

- متوسط هزينه‌ كل خالص سالانه‌ يك خانوار روستایی 1,446,822هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل 30.7 درصد افزايش نشان مي‌دهد. از هزينه‌ كل سالانه‌ خانوار روستایي 546,047 هزار ريال با سهم 37.7 درصد مربوط به هزينه‌هاي خوراكي و دخاني و 900,775 هزار ريال با سهم 62.3 درصد مربوط به هزينه‌هاي غيرخوراكي بوده است. در بين هزينه‌هاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم مربوط به هزينه‌ گوشت با سهم 23.8 درصد و در بين هزينه‌هاي غيرخوراكي، بيشترين سهم با 37.7 درصد مربوط به مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.

- متوسط درامد اظهار شده سالانه‌ يك خانوار روستایی2,013,980 هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل 34.9 درصد افزايش داشته است. بر اين اساس در سال 1403 رشد متوسط درامد سالانه خانوارهاي روستایي بیشتر از رشد متوسط هزينه كل سالانه است. منابع تامين درامد خانوارهاي روستایی نشان مي‌دهد كه 31.4 درصد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، 28.9 درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و 39.7 درصد از محل درامدهاي غيرشغلي خانوار تأمين شده است.

- مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1403 نسبت به سال 1402 نشان می‌دهد كه خانوارهاي استفاده كننده از اجاق گاز از 98.1 به 98.6، تلویزیون رنگی از 94.3 به 95.3، جاروبرقی از 71.6 به 74.5، ماشین لباسشویی از 62.6 به 65.8، یخچال فریزر از 56.9 به 59.8، اتومبیل شخصی از 37.7 به 38.8، مایکروویو و فرهاي هالوژن‌دار از 3.2 به 3.1 و ماشین ظرفشویی از 0.5 به 0.7 درصد تغيير يافته است.

- در سال 1403 عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی مصرفی 82.2 درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و 7.3 درصد نفت سفید بوده است.

متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان

بررسي متوسط هزينه كل سالانه يك خانوار شهري نشان مي‌دهد كه استان تهران با 3,951,409 هزار ريال بيشترين و استان سمنان با 1,532,469 هزار ريال كمترين هزينه را در سال 1403 داشته‌اند.

همچنين استان تهران با 4,931,784 هزار ريال بيشترين و استان ایلام با 2,144,235 هزار ريال كمترين متوسط درامد سالانه يك خانوار شهري را در سال 1403 به خود اختصاص داده است.

بررسي متوسط هزينه كل سالانه يك خانوار روستايي نشان مي‌دهد كه استان بوشهر با 2,358,566 هزار ريال بيشترين و استان سيستان و بلوچستان با 766,074 هزار ريال كمترين هزينه را در سال 1403 داشته‌اند.

همچنين استان یزد با 3,369,782 هزار ريال بيشترين و استان سيستان و بلوچستان با 920,833 هزارريال كمترين متوسط درامد سالانه يك خانوار روستایی را در سال 1403 به خود اختصاص داده است.

خاطر نشان مي‌سازد كه نشريه این طرح به زودي در درگاه ملي آمار به نشاني www.amar.org.ir قابل دسترسي است.