باروری در قالب رفتاری اجتماعی در بستر فرهنگی هر جامعه­ای پدیدار شده و روابط اجتماعی اعضای جامعه و نیز سیاست‌های حکومتی می­تواند ارزش­ها و هنجارهای مرتبط با رفتار باروری را تنظیم نماید.

حرکت به سوی سطوح پایین باروری، پدیده­ای فراگیر در سطح جهانی است كه از رهگذر انتقال جمعیتی حاصل شده است. تجارب کشورهای مختلف نشان می­دهد در مراحل میانی گذار جمعیتی، "میزان باروری كل (TFR)[1]" به زیر سطح جانشینی می­رسد.کاهش شدید باروری برای نخستین بار در کشورهای توسعه­یافته اروپایی به وقوع پیوست و منجر به تفکر و تحقیقات دانشمندان علم جمعیت­شناسی در این زمینه شد.

روند میزان باروری ایران در قرن اخیر نشان می‌دهد، سطح باروری افت و خیزهایی را تجربه نموده است. میزان باروری كل ایران كه تا دهه ششم قرن حاضر در سطح بالایی بود از دهه 1370 رو به كاهش گذاشته است. این كاهش پاسخی به تغییر سیاست‌های جمعیتی کشور در دهه­های اخیر بوده است. هر چند كه بعد از گذشت دو دهه به طور مقطعی میزان باروری كل ایران در سال 1395 اندكی افزایش یافت و به 2.1 فرزند رسید، اما شواهد حاكی از آن است كه مجددا میزان باروری از سال 1396 به بعد رو به كاهش گذاشته است.

در گذشته به دلیل وجود خطاهای پوشش ثبت تعداد موالید برای محاسبه میزان باروری كل از روش­های غیرمستقیم و اطلاعات سرشماری­ها استفاده می­شد. بررسی­های كارشناسی نشان می­دهد در سال­های اخیر به دلیل افزایش پوشش قابل قبول ثبت موالید امكان محاسبه­ی این شاخص با روش مستقیم امكان پذیر شده است. مقایسه نتایج روش مستقیم و غیر مستقیم در سال 1395 شاهدی بر این مدعاست به گونه­ای كه هر دو روش میزان باروری كل ایران را برابر 2.1 فرزند نشان می­دهند. از سوی دیگر با توجه به اهمیت این شاخص در سیاستگذاری و برنامه­ریزی­های جمعیتی، محاسبه میزان باروری در دستور كار مركز آمار ایران قرار گرفت. به این ترتیب با استفاده از توان كارشناسی و فنی نسبت به محاسبه این شاخص اقدام شد و نتایج پس از برگزاری جلسه كمیته آمار بخشی جمعیت با حضور اساتید صاحبنظر و كارشناسان با تجربه و اعضای كمیته مورد بررسی قرار گرفت و سپس نتایج نهایی، توسط مركز آمار ایران اعلام و منتشر شد. انتشار شاخص میزان باروری كل كه پس از تجمیع نظرات كارشناسی در نظام آماری كشور حاصل شد علاوه بر این كه از ابهامات و خبرهای ضد و نقیض و پراكنده گویی­ها در مورد مقدار واقعی این شاخص كمك نمود، ابزار تحلیلی مناسبی را در اختیار نظام سیاستگذاری و برنامه­ریزی های جمعیتی كشور قرار داد.

گزارش تحلیلی حاضر با هدف آگاهی كاربران نسبت به منابع و روش­های محاسبه و نتایج میزان باروری كل ایران از سال 1396 تا 1398 تهیه شده است.