مقدمه:
مرکز آمار ایران همگام با مراکز آماری جهان رویکرد خود را مدرنسازی نظام آماری قرار داده است. در مدرنسازی نظام آماری تمرکز ویژه بر مقوله کارایی و استفاده بهینه از تمام امکانات در دسترس است(بهره وری) و مرکز آمار ایران نیز برای ارتقای کارایی رویکردهای مختلفی را مبنای عملکرد خود قرار داده است.
به عنوان مثال، مساله ایجاد ساماندهی و اتصال پایگاههای اطلاعاتی، مساله روز مراکز آماری دنیا است که مرکز آمار ایران نیز تمرکز ویژه ای بر این مساله داشته و دارد. مرکز آمار ایران در این راستا موفق شده است تا با اتصال ١٥ پایگاه اطلاعاتی، اولین ثبت پایه جمعیت را برای جمعیت عشایر کوچنده کشور انجام دهد و در صدد است تا سال ١٤٠٥ اولین سرشماری ثبتی مبنا کشور را به اجرا برساند.
دلیل اصلی استفاده از روش ثبتی مبنا در سرشماری، استفاده بهینه از اطلاعات ذخیره شده در پایگاههای اطلاعاتی مختلف کشور است. لذا، با اتصال این پایگاه ها، ضمن خلق ارزش افزودهای بزرگ، از صرف هزینه های هنگفت پیشگیری به عمل خواهد آمد.
از آنجا که پایگاه های اطلاعاتی دائماً در حل به روز رسانی هستند، بحث گزارشگیری های ترکیبی از پایگاه ها را می توان در فواصل زمانی کوتاه انجام داد. به عنوان مثال، در گذشته سرشماریهای سنتی هر ٥ یا ١٠ سال امکان اجرا داشته است و با یاری خداوند از سال ١٤٠٥، هر ساله سرشماری کشور صورت خواهد پذیرفت.
اما در مساله ارتقای کارایی و بهره وری تنها گزینه ممکن اتصال پایگاهها نیست. استفاده بهینه از دادهها و اطلاعات موجود و در اختیار نیز مساله ای مهم و اساسی است. در طی سال گذشته مرکز آمار ایران با اتکای ویژه به اطلاعات موجود و گردآوری پارهای از اطلاعات تکمیلی به تهیه و تولید مجموعه هایی از آمار و اطلاعات تحت عنوان نشریات پرداخته است. به عنوان مثال، نشریه گزارش فصلی اقتصاد ایران، نشریه جهش تولید، نشریه اقتصاد مقاومتی، نشریه شاخصهای عدالت از مهمترین و با ارزشترین این نشریات، نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور ٩٨-١٣٩٤ است.
این رویکرد سبب می شود تا اطلاعاتی که ظاهراً گسسته هستند و یا دارای استقلال ظاهری هستند در قالب یک مجموعه منسجم در کنار یکدیگر قرار گیرند و موضوعات خاص مورد نظر را به شکل مناسبی نمایش دهند. این مساله نیز سبب خواهد شد تا از مجموعه داشته های موجود ارزش افزودههای بالاتر و بیشتری ایجاد شود که این مساله نمود کاملی از مساله کارایی و بهره وری است
لذا به مناسبت انتشار نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان های کشور٩٨-١٣٩٤ ، روابط عمومی مرکز آمار ایران، گفت و گویی با دکتر جواد حسین زاده، رئیس مرکز آمار ایران داشته که در اینجا آورده می شود:
- ضمن تشکر از این که وقت خودتتان را در اختیار دفتر روابط عمومی ، گذاشتید ، لطفا برای شروع گفت و گو، توضیح مختصری در مورد نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور ٩٨-١٣٩٤ بفرمایید.
در سالهای اخیر برنامه ریزی منطقه ای و آمایش سرزمین در برنامههای توسعه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. نقش شاخص های آماری در تنظیم و تحلیل عملکرد برنامه ها بر کسی پوشیده نیست. شاخص ها به عنوان ملاکهای مناسب برای کنترل برنامه های تدوین شده شالوده اصلی پایش برنامه ها برای رسیدن به اهداف می باشد. با توجه به اهمیت برنامهریزی بخشی و منطقه ای و با استناد به بند ٩ ماده ٦٨ برنامه پنجم توسعه کشور و لزوم توجه کلیه دستگاه‌ها و سازمانهای ملی، منطقهای و بخشی در تدوین اسناد آمایش سرزمینی، مرکز آمار ایران بر آن شد با توجه به نقش مهم استانهای کشور در ارائه آمارهای با کیفیت اقدام به تدوین نشریه" جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور ١٣٩٤" نماید که حاوی مقایسه و رتبه بندی اطلاعات شاخصهای منتخب در سال ١٣٩٤ بود و از سوی کاربران بسیار مورد توجه قرار گرفت.
با توجه به استقبال برنامه ریزان ستادی و استانی و همچنین استناد به بند ج ماده٦ سومین برنامه ملی موضوع بند ب ماده ١٠ احکام دائمی برنامه ششم توسعه، مرکز آمار ایران بر آن شدبا استفاده از نظرات و پیشنهادهای کاربران (دفاتر آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه استانها) و تجربیات به دست آمده از فرآیند تدوین نشریه" جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور ١٣٩٤"، در برنامه پنجم توسعه کشور، اقدام به محاسبه، تهیه و انتشار نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور طی سال ٩٨-١٣٩٤ نماید. این نشریه حاوی مقادیر شاخص ها، رتبه بندی استان ها و مقایسه اطلاعات سری زمانی پنج ساله شاخص ها میباشد.
شایان گفت است این مرکز تهیه شاخصهای مورد نیاز رصد برنامه ششم توسعه کشور را نیز در دستور کار دارد. انشالله این نشریه نیز در زمستان سال جاری انتشار خواهد یافت. در واقع می توان گفت نشریه رصد برنامه ششم توسعه برش ملی و نشریه "جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور طی سال ٩٨-١٣٩٤" برش کشوری آن است و هر دو براساس آخرین اطلاعات تا سال ١٣٩٨ به روز رسانی شدهاند.
از این رو، تقارن انتشار اطلاعات این دو نشریه را که مصادف است با تدوین برنامه هفتم توسعه است را به فال نیک گرفته و امیدواریم اطلاعات این دو مجموعه به برنامه ریزان کمک کند.
- چه محمل های قانونی برای انتشار نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور وجود دارد؟
در رابطه با محمل های قانونی انتشار این نشریه میتوان به مواردزیر اشاره کرد:
- بند ج ماده ٦ سومین برنامه ملی آمار
"مرکز آمار ایران مکلف است با همکاری دستگاه های اجرایی شاخص های آماری مورد نیاز برای تهیه و رصد برنامههای توسعه و سیاستهای کلان کشور را شناسایی، تهیه و در قالب سامانه نیازسنجی و شناسنامه شاخصهای آماری منتشر نماید".
- بند ب ماده ١٠ احکام دائمی برنامه ششم توسعه
"مرکز آمار ایران با همکاری دستگاههای اجرائی نسبت به تهیه برنامه ملی آماری کشور مبتنی بر فناوریهای نوین با رعایت استانداردها و ضوابط تولید و انتشار آمارهای رسمی، استقرار نظام آمارهای ثبتی و استقرار تغذیه مستمرپایگاه اطلاعات آماری کشور اقدام نماید. این برنامه با پیشنهاد مرکز آمار ایران و تصویب شورای عالی آمار ایران برای دستگاه های اجرایی لازم الاجراء است.
- هدف از تدوین نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور چه بوده است؟
- یکی از اهداف این نشریه تامین اطلاعات آماری شاخصهای مورد نیاز در برنامه ریزیهای استانی، به خصوص برنامه هفتم توسعه است. بنابراین، می توان این شاخص ها را در تدوین و ارزیابی برنامهریزی فضایی و منطقه ای به کار گرفت.
- با کنار هم قرار دادن شاخصهای هر استان میتوان مزیت نسبی هر استان را شناسایی و آن را در جهت تولید به کارگرفت. از اینرو، اطلاعات این نشریه می تواند مورد استفاده بخش خصوصی و سرمایه گذارن نیز قرار گیرد.
- همچنین میتوان با اولویت‌بندی‌ها، نقش‌پذیری و قابلیت‌سنجی شاخصهای هر استان، استانهای محروم و کم برخوردار را شناسایی نمود. اطلاعات این نشریه می تواند به متولیان تخصیص منابع کمک کننده باشد.
- علاوه بر آن، یکی از مهمترین اهداف این نشریه دستیابی به الگوی توسعه استانها با توجه به شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
- پیش نیازهای تهیه نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانهای کشور چه بوده است؟
- به منظور گردآوری شاخصهای نشریه جایگاه استانها، با ٣١ کمیته آمارهای بخشی، شامل ٧٢ سازمان و دستگاه اجرایی مکاتبه گردیده و اطلاعاتهای کاربردی و مورد نیاز برای تهیه شاخص دریافت شده است.همچنین با ٣١ دفتر آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان های کشور مکاتبه شده و نظرات استانها نیز در خصوص شاخصها دریافت شده است. علاوه بر این جلسات و مذاکرات کارشناسی با دستگاه ها به منظور ارزیابی شاخصها انجام شده ودر نهایت جمعآوری سری زمانی اطلاعات، رتبه بندی استانها و تدوین نشریه صورت گرفته است.
- نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانها دارای چه خصوصیاتی است؟
- این نشریه شامل ٢٤ فصل حول موضوعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که شاخصهای فصلها دارای سری زمانی به هنگام سال های ١٣٩٤ لغایت ١٣٩٨ است. تمامی شاخصها به گونهای طراحی شده که بهنگام و مورد نیاز تصمیم گیران کشور می باشد. همچنین در نشریه مذکور تعاریف و مفاهیم مرتبط هر شاخص ارائه شده و نمودارهای دیداری برای هر فصل اضافه گردیده است.
- ممکن است شرح مختصری در خصوص هر یک فصلهای این نشریه و شاخصهای آن بفرمایید.
فصل ١) سرزمین و آب و هوا: به بررسی وضعیت استانها به لحاظ تقسیمات کشوری و آب و هوایی میپردازد و استانها از منظر شاخصهای مربوط به این حوزه مورد رتبه بندی ومقایسه قرار میگیرند.
فصل ٢) آمارهای محیط زیست: حوزه محیط زیست در بحث توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت میباشد. در این فصل استانها به لحاظ شاخص های زیست محیطی نظیر جنگل، مرتع، بیابان و مناطق حفاظت شده محیط زیستی در کنار هم مقایسه می شوند.
فصل ٣) آمارهای جمعیت: در این فصل ویژگی های جمعیت شامل وقایع چهارگانه حیاتی، توزیع جمعیت در استانها و جوانی جمعیت در بین استانها مقایسه های قابل توجهی صورت گرفته است.
فصل ٤) نیروی انسانی: که وضع فعالیت و بیکاری و اشتغال در بین استانها به مقایسه گذاشته شده است.
فصل ٥)کشاورزی، جنگلداری و شیلات: در این بخش ویژگیهای استانها در حوزه کشاورزی، تکنولوژیهای آبیاری، دامداری و طیور به مقایسه گذاشته شده و رتبه استانها مشخص شده است.
فصل ٦) معدن: از جمله بخشهایی است که به توسعه عدالتمحور در کشور کمک میکند و میتواند به رشد و توسعه مناطق دور افتاده و کم برخوردار کمک کند. لذا، در این بخش استانها در کنار هم قرار گرفته و از حیث میزان تولید معادن، شاغلان، دریافتی حاصل از معادن و تعداد معادن مورد مقایسه قرار می گیرند.
فصل ٧) نفت و گاز: در این بخش استانها از حیث مصرف فراورده های مهم نفتی نظیر بنزین موتور، نفت سفید، گاز، شهرها و روستاهای گازرسانی شده مقایسه شده اند.
فصل ٨) صنعت: بخش صنعت با توجه به وسعت و تنوع فعالیت میتواند ابزار مناسبی در جهت توسعه متعادل اقتصادی و بهتبع آن توسعه سیاسی، فرهنگی و ... باشد. در این راستا، بخش صنعت مقایسه بین استانی از منظر شاخصهایی نظیر کارگاههای صنعتی، شاغلان کارگاه ها، ارزش افزوده تولیدی کارگاه ها و همچنین سهمی که هر استان از تولید، ارزش افزوده و شاغلان صنعتی دارد صورت گرفته است.
فصل ٩) آب و برق: تولید بدون وجود شبکه های زیر بنایی نظیر برق و آب در هیچیک از بخشهای اقتصادی امکانپذیر نیست. گسترش مصرف سرانه برق و آب در کشور نیز نشان دهنده نیاز به این بخشها دارد. به همین منظور شاخص های این دو بخش زیربنایی مورد توجه قرار گرفته و استانها از حیث ظرفیت نیروگاهها، پستهای انتقال و فوق توزیع، ظرفیت مخازن سدها، مصرف سرانه آب و برق رتبه بندی و مورد مقایسه قرارگرفته است.
فصل ١٠) ساختمان و مسکن: بخش مسکن را میتوان یکی از مهمترین بخشهای توسعه در هر جامعه دانست. همچنین حوزه مسکن بخش قابل توجهی از ثروت و درآمد ملی را به خود اختصاص داده است که این نشان دهنده اهمیت این بخش می باشد. این بخش با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی اثرات گستردهای در ارائه ویژگیها و سیمای جامعه دارد. به همین منظور، در بخش ساختمان و مسکن، از منظر شاخصهایی در زمینه مساحت زمینهای اختصاص داده شده به بخش مسکن، تراکم خانوار در واحدهای مسکونی، متوسط واحدهای مسکونی هر ساختمان، استانها رتبه بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند.
فصل ١١) بازرگانی و هتلداری: بیشتر اقتصاددانان معتقدند که تجارت، عامل مهم توسعه در جوامع امروزی است. با توجه به نقش کلیدی تجارت در هدایت برنامههای توسعه اقتصادی و کمک آن به روند جهانی شدن اقتصاد، لازم است اثرات تجارت بین المللی نیز بر رشد اقتصادی بررسی شود. نظر به اهمیت این بخش، در فصل بازرگانی از نظر شاخصهایی چون سرمایه گذاری خارجی، شرکتهای تعاونی مرتبط با این بخش، استانها رتبه بندی و با هم مقایسه می شوند.
فصل١٢) حمل و نقل و انبارداری: بخش حمل و نقل از بخشهای زیر بنایی هر جامعه است که علاوه بر اینکه توسعه را تحت تأثیر قرار میدهد، خود نیز در جریان توسعه دچار تغییر می گردد. نکته قابل توجه این است که متغیر شاخص زیر ساخت حمل و نقل بر رشد اقتصاد نیز اثر مثبت دارد. بهطوری که استانهای پرجمعت تر با تغییر در ساختارهای زیر ساختی خود همانند افزایش ظرفیتهای حمل و نقل و ارتقا کیفیت سیستم حمل و نقل میتوانند به ارتقاء رشد اقتصادی کمک کنند. به همین منظور در این فصل با شاخصهایی نظیر تراکم راهها، بهسازی راهها، میزان ترانزیت کالا، حمل مسافر و نظایر آن، استانها رتبه بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفته اند.
فصل ١٣) ارتباطات: شکل گیری اقتصاد نوین و توسعه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به پیشنیازها و بسترهایی نیاز دارد. اما با میسر شدن این پیش نیازها باید زیر ساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز فراهم شود تا جریان استفاده از آن در فعالیتهای روزمره، اقتصادی و بازرگانی به وجود آید. به همین منظور در فصل ارتباطات استانهای کشور با شاخصهای مرتبط با این بخش نظیر ضریب نفوذ تلفن ثابت و ضریب نفوذ تلفن همراه، دفاتر ICT روستایی و دفاتر پیشخوان شهری و شاخصهای حوزه پست مورد مقایسه و رتبه بندی قرار گرفته اند.
فصل ١٤) بازارهای مالی: بازارهای مالی دارای نقش کلیدی در تجهیز و هدایت وجوه موجود در اقتصاد به سمت بخشهای تولیدی و صنعتی و به تبع آن افزایش رشد اقتصادی هستند. به همین منظور در این فصل استانهای کشور در حوزه پولی و بانکی، بورس و بخش بیمه از منظر شاخصهای مختلف رتبه بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند.
فصل ١٥) امورقضایی: حوزه قضایی در کشور با ایجاد امنیت یکی از زیر ساختهای توسعه کشور به عهده دارد. برقراری امنیت که توسط حوزه قضایی صورت میگیرد، رشد و توسعه کشور را تقویت کرده و باعث ثبات در یک کشور خواهد شد. نظر به اهمیت این حوزه، در بخش امور قضایی از منظر شاخصهایی چون شعبهای فعال دادگاه ها، تعداد دستگیرشدگان جرایم مختلف تصادفات درون شهری و برون شهری و حوزه مبارزه با مواد مخدر استانهای کشور مورد مقایسه قرار گرفته و رتبهبندی شده است.
فصل١٦) بهزیستی و تأمین اجتماعی: حوزه بهزیستی و تأمین اجتماعی با مشارکت مردمی و همکاری سازمانهای مختلف در خصوص خدمات توانبخشی، امدادی بازپروری و کمک به تأمین نیازهای گروههای کم درآمد فعالیت کرده و بسترهای لازم برای توسعه اجتماعی و رونق کشور فراهم میسازد. نظر به اهمیت این بخش در حوزههای مختلف چون تعداد مراکز ارائه دهنده خدمات اجتماعی شهری، آسیبهای اجتماعی، مهد کودکها، مراکز توانبخشی، مراکز نگهداری از کودکان بیسرپرست، فعالیتهای کمیته امداد امام خمینی(ره) ، فعالیتهای بنیاد شهید و امور ایثارگران، عملکرد حوزه تأمین اجتماعی، بیمه سلامت ایران و صندوق بیمه کشاورزان، روستائیان و عشایر و صندوق بازنشستگی کشور، شاخصهایی که قابلیت مقایسه پذیری استانها را فراهم نماید در نظر گرفته و بر مبنای آن استانها رتبهبندی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند.
فصل ١٧) آموزش: در عصر جدید و زمانی که رقابت میان جوامع مختلف مطرح است، کشورها در تلاش هستند تا نقش آموزش را در توسعه ملی و ارتقاء دانش و تکنولوژی مورد توجه قرار دهند. لذا نقش آموزش و پرورش و آموزش عالی در توسعه کشورها قابل توجه می باشد. به همین منظور و توجه به بعد منطقهای و استانی این بخش مهم، استانها از منظر شاخصهایی همچون نسبت دانش آموز به معلم، تراکم دانش آموز در کلاس، نسبتهای جنسیتی در بین دانشآموزان، پوشش تحصیلی در مقاطع مختلف، میزان ارتقاء ترک و تکرار دوره های تحصیلی و شاخصهایی مرتبط با دانشجویان و دانش آموختگان با هم مقایسه شده و رتبهبندی استانی صورت میگیرد.
فصل ١٨) بهداشت و درمان: جامعهای سالم و پویا یکی از اولویتهای اصلی توسعه هر کشور میباشد. دولت و خیرین همواره با هدف هزینههای بسیار در بخش بهداشت و درمان کشور برای ارتقاء شاخص های بهداشت و بهبود سطح سلامت افراد جامعه تلاشهای بسیاری کردهاند. به منظور رصد این شاخصها طی دوره زمانی چند ساله و بررسی وضعیت استانها در حوزه بهداشت و سلامت، در این بخش، نسبت بیمارستانها و تختهای فعال به جمعیت، شاخص هایی مرتبط با مرکز بهداشتی درمانی روستایی، آزمایشگاهها داروخانهها، مراکز پزشکی هستهای، داروخانه ها ، پایگاههای اورژانس، مراکز اهداء خون نسبت به جمعیت هر استان در نظر گرفته شده و شاخصها در ارتباط با جمعیت هر استان محاسبه و استانها رتبه بندی و مقایسه شده اند.
فصل ١٩) فرهنگ و گردشگری: امروزه مبنای هر توسعه، گسترش و توسعه فرهنگی است. لذا هر دولت باید در راستای رسیدن به توسعه همه جانبه به انسان به عنوان موجود فرهنگی نگاه کنند چرا که پایه و اساس رسیدن به توسعه واقعی، توسعه فرهنگی می باشد. در همین راستا و توجه به ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی استانها، در این فصل به شاخصهای حوزه صدا و سیما، نشر کتاب و موسیقی و هنرهای تجسمی، سینما، کتابخانه و کانونهای فرهنگی، هنر در ارتباط با جمعیت و سطح استانها توجه شده و استانها از منظر این شاخصها رتبه بندی و مقایسه شده اند.
فصل ٢٠) بودجه دولت: رشد و توسعه اقتصادی عدالت گرایانه همواره یکی از اهداف مهم کشورها است و رسیدن به آن مستلزم رشد و توسعه در همه مناطق می باشد. یکی از ابزارهای مهم دولت برای توسعه عدالتگرایانه بودجه عمومی است. در این فصل شاخصهای بودجه استانی مد نظر قرار گرفته و با شاخصهایی که قابلیت مقایسه پذیری استانها را فراهم می سازد، استان ها رتبه بندی و مقایسه شده اند. در طول سری زمانی شاخصهایی نظیر سهم استان از عملکرد اعتبارات هزینه های دستگاههای اجرایی، سهم استان از عملکرد اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای، نسبت اعتبارات هزینهای به مصارف بودجه، نسبت اعتبارات سرمایهای، نسبت اعتبارات هزین های به مصارف بودجه، نسبت اعتبارات سرمایهای به مصارف بودجه، شاخصهای درآمدی مالیاتی مورد توجه قرار گرفت هاند.
فصل ٢١) هزینه و درآمد خانوار: بررسی توزیع درآمد و شکاف درآمدی و هزینهای خانوار یکی از موضوعات مهم در توسعه انسانی و بالاخص موضوع نابرابری می باشد. در این فصل شاخصهای مرتبط با هزینه خانوار شهری و روستایی، درآمد خانوار شهری و روستایی و ضریب جینی در مناطق شهری و روستایی در دوره زمانی پنج ساله ارائه شده که از منظر هر یک از شاخصها استانها رتبهبندی و مقایسه شده اند.
فصل ٢٢) شاخص های قیمت: به منظور بررسی شاخص کالاها و خدمات مصرفی و مقایسههای بین استانی، این شاخص در مناطق شهری و روستایی در بخشهای مختلف نظیر خوراکی و آشامیدنی، دخانیات، پوشاک و کفش، مسکن، آب و برق، گاز، مبلمان و لوازم خانگی، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ارتباطات، فرهنگ و تفریح، آموزش، هتل و رستوران و کالاهای متفرقه ارائه شده و در دوره زمانی ٥ ساله استانها رتبه بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند.
فصل ٢٣) حساب های ملی: رشد و توسعه مناطق مختلف از مباحث اساسی نظریههای اقتصاد منطقهای محسوب میشود. تجزیه و تحلیل روند تولید و ساختار آن در سطوح مختلف کشور، مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توازن بالقوه بخشها و ترکیب آن در مناطق است تا بتوان سیاستگذاری و برنامهریزی متعادلی را در هر بخش از مناطق کشور محقق ساخت. در همین راستا شاخص های مرتبط با تولید ناخالص داخلی استانها و ارزش افزوده هر استان به ویژه در بخشهای عمده اقتصادی کشاورزی، صنعت، خدمات و معدن در طول دوره زمانی ٥ ساله در این فصل ارائه شده و استانها بر مبنای شاخصهای ارائه شده رتبه بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند.
فصل ٢٤) امور سیاسی: در این فصل شرکتکنندگان در دورههای مختلف انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا در بین استانها در قالب شاخصهای مرتبط با آن ارائه شده است. سهم زنان از کرسی های مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی تشکیل شده در دورههای مختلف ارائه شده و از حیث این شاخصها، استانها رتبه بندی شده اند.
- و سوال آخر این که روشهای انتشار شاخص نشریه جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استانها به چه صورت است؟
دسترسی به محتوای نشریه مذکور برای عموم کاربران امکانپذیر است. یکی از روشهای دسترسی انتشار آن به‌صورت فایل PDFدر سایت مرکز آمار ایران به آدرس www.amar.org.ir است. همچنین نسخه اکسلی نشریه نیز در سایت مرکز آمار ایران بارگذاری شده است.