مقدمه

مركز آمار ایران مطابق قانون وظیفه انجام سرشماری های عمومی و آمارگیری های نمونه ای در زمینه های اجتماعی و اقتصادی را بر عهده دارد. بیش از ٥٠ سال از تاسیس مركز آمار ایران می‌گذرد و در تمام این سال ها تولید و انتشار آمارهای رسمی بر عهده مركزآمار ایران بوده است. از جمله مهم ترین آمارگیری ها در زمینه اجتماعی که موضوع مورد نظر این گزارش است، سرشماری های عمومی نفوس و مسکن و طرح آمارگیری نیروی کار می باشد.

سرشماری عمومی نفوس و مسكن با هدف شمارش همه افراد جامعه و به منظور شناخت ویژگی های جمعیتی و مسکن خانوارها و نیز تهیه چارچوب طرح های آماری انجام می شود. اولین سرشماری در سال ١٣٣٥ و آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ١٣٩٥ اجرا شده است.

طرح آمارگیری نیروی‌کار از مهمترین طرح های آماری مرکز آمار ایران است که با جمع آوری اطلاعات پایه‌ای نیروی‌کار کشور، امکان تهیه و ارزیابی برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... را فراهم می‌کند. ازسال‌ ١٣٧٦ تا ١٣٧٩طرح‌ نمونه‌گیری‌ ویژگی‌های‌ اشتغال‌ و بیكاری‌ خانوار به صورت سالانه و سال‌های١٣٨٠تا ١٣٨٢ به صورت فصلی و در سال ١٣٨٣در دو فصل بهار و پاییز اجرا شده است. از سال ١٣٨٤ طرح آمارگیری نیروی كار با اهداف کلی و تفصیلی وسیع‌تر جایگزین طرح مذکور شد. محاسبات مربوط به نرخ بیکاری، نرخ مشارکت و تغییرات آن در جامعه نیز با استفاده از نتایج طرح نیروی‌کار انجام می‌شود. این طرح در هرفصل ٦٠٠٠٠ نمونه دارد و به صورت فصلی در مناطق شهری و روستایی انجام می‌شود. نتایج این طرح تا سطح استان قابل انتشارّ می‌باشد.

از آنجا که بر طبق قانون درکشورمان سرشماری های عمومی نفوس و مسکن با فواصل زمانی بلند مدت هر ده سال یکبار انجام  و نتایج آن منتشرمی شود، برای محاسبه شاخص های اجتماعی و اقتصادی نیاز به اجرای طرح های آمارگیری وجود دارد. از جمله شاخص‌های مهم توسعه اجتماعی اقتصادی، شاخص‌های مربوط به سواد هست که برای تأمین نیازهای پژوهشی کشور و اعلام آن به مراجع بین المللی‌آماری برای ارتقای رتبه‌کشور نیازمند یک طرح آمارگیری جایگزین هستیم و با توجه به اینکه در طرح آمارگیری نیروی کار، اقلام سواد پرسیده می‌شود و دارای تعداد نمونه قابل قبولی می‌باشد، بنابراین در این مطالعه نرخ بی‌سوادی بر اساس نتایج طرح نیروی‌کار در فاصله بین سرشماری ها مورد بررسی قرار گرفته است.

برای مشاهده متن کامل به فایل پیوست مراجعه کنید.