علیرضا زاهدیان: معاون طرح‌های آماری و آمار های ثبتی مركز آمار ایران  

بررسی‌ها نشان می‌دهد تمام كشورهایی كه از نظام آماری منسجم یا حداقل تا حدی منسجم برخوردارند از طریق برنامه‌های میان مدت و بلند مدت به دنبال افزایش سهم آمارهای ثبتی در كشور خود هستند. بررسی‌های انجام شده حاكی از آن است كه توسعه آمارهای ثبتی یك فرآیند بلند مدت است كه در هر كشوری با چالش‌ها، موانع و مشكلات خاص خود مواجه است. هرچند برخی از این چالش‌ها در برخی موارد موجب كند شدن سرعت دستیابی به اهداف شده‌اند ولی موجب توقف این حركت جهانی نشده‌اند. برای مثال می‌توان به چند مورد از این نوع چالش‌ها اشاره كرد:

-       توسعه آمارهای ثبتی نیازمند اتصال داده‌های خرد پایگاه‌های اطلاعاتی از طریق شناسه‌های یكتا است كه محرمانگی اطلاعات فردی را به چالش می‌كشد.

-       با اتصال پایگاه‌های اطلاعاتی به یكدیگر مسئله مالكیت سازمان‌ها و متولیان پایگاه‌های اطلاعاتی زیر سوال می‌رود.

-       اهمیت امنیت اطلاعات چند برابر می‌شود تا جایی كه تامین این امنیت از عهده یك نهاد یا سازمان بر نخواهد آمد.

-       تعاریف و مفاهیم حقوقی كه مبنای تشكیل پایگاه‌های اطلاعاتی در سازمان‌های مختلف است با تعاریف و مفاهیم آماری متفاوت هستند.

-       همواره احتمال مواجهه با منابع ناشناخته بروز خطا در فرآیند تولید، انتقال و پردازش داده‌ها وجود دارد.

هر چند این نوع چالش‌ها تاثیر به سزایی در مسیر توسعه آمارهای ثبتی دارند ولی نظام‌های آماری نیز با افزایش قابلیت‌های خود، با به كارگیری راهكارهای جدید توانسته‌اند امید دستیابی به نظام آمارهای ثبتی را بیش از پیش تقویت نمایند. برای مثال برای جبران تفاوت تعاریف و مفاهیم حقوقی با تعاریف و مفاهیم اداری، داده‌ها پس از ورود به مراكز آماری با تعاریف و مفاهیم آماری مجدداً با هم تلفیق و پردازش می‌شوند تا آمارهای ثبتی مبنا تولید شوند. در ایران نیز در یك فرآیند كوتاه‌مدت امكان دستیابی به ثبت جمعیت و ثبت مكان میسر است ولی برای ایجاد ثبت‌های املاك و فعالیت نیاز به یك برنامه میان‌مدت است و افزایش سهم آمارهای ثبتی به حد مطلوب نیاز به یك برنامه بلند مدت دارد.