طرح آمارگیری هزینه ودرامد خانوار با قدمتی 50 ساله از مهم‌ترین طرح­های آماری مركز آمار ایران است. هدف كلی این طرح، برآورد متوسط هزینه‌ها و درامد یك خانوار شهری و یک خانوار روستایی در سطح کشور و استان‌ها است. در سال 1398 تعداد خانوارهای آمارگیری شده در این طرح 19898 خانوار نمونه در نقاط شهری و 18430 خانوار نمونه در نقاط روستایی كشور است.

نگاهی به اهم نتایج طرح درسال 1398 در مناطق شهری و روستایی نشان می‌دهد كه:

-  متوسط هزینه‌ی كل خالص سالانه‌ی یك خانوار شهری 474،379 هزار ریال بوده است كه نسبت به رقم مشابه در سال قبل 20.6 درصد افزایش نشان می دهد. از هزینه‌ كل سالانه‌ی خانوار شهری 117،529 هزار ریال با سهم 24.8 درصد مربوط به هزینه‌های خوراكی و دخانی و 356،850 هزار ریال با سهم 75.2 درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراكی بوده است. در بین هزینه‌‌های خوراكی و دخانی، بیشترین سهم با 22.0 درصد مربوط به هزینه‌ گوشت و در بین هزینه‌های غیرخوراكی بیشترین سهم با 48.0 درصد مربوط به هزینه مسكن، سوخت و روشنایی بوده است.

-  متوسط درامد اظهار شده‌ سالانه‌ یك خانوار شهری 541،007 هزار ریال بوده است كه نسبت به سال قبل، 24.4 درصد افزایش داشته است. بر این اساس در سال 1398 رشد متوسط درامد سالانه خانوارهای شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه كل سالانه است. منابع تامین درامد خانوارهای شهری نشان می­دهد كه 32.5 درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، 16.1 درصد از مشاغل آزاد كشاورزی و غیركشاورزی و 51.4 درصد از محل درامدهای متفرقه خانوار تأمین شده است.

- مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1397 نسبت به سال 1398  نشان می­دهد كه خانوارهای استفاده كننده اتومیبل شخصی از 53.2 به 53.1، یخچال فریزر از 68.5 به 70.2، جاروبرقی از 91.5 به 91.7، ماشین لباسشویی از 86.6  به 87.1، ماشین ظرفشویی از 8.4 به 7.6، اجاق گاز از 99.2 به 99.1 و مایکروویو و فرهای هالوژن دار از 12.6 به 12.3 درصد تغییر یافته است.

- در سال 1398، عمده ترین نوع سوخت مصرفی 93.6 درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.

- متوسط هزینه‌ كل خالص سالانه‌ یك خانوار روستایی261،006 هزار ریال بوده است كه  نسبت به سال قبل 21.7 درصد افزایش نشان می‌دهد. از هزینه‌ كل سالانه‌ خانوار روستایی102،664 هزار ریال با سهم 39.3 درصد مربوط به هزینه‌های خوراكی و دخانی و 158،342 هزار ریال با سهم 60.7 درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراكی بوده است. در بین هزینه‌های خوراكی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه‌ آرد، رشته، غلات، نان و فرآوردهای آن و گوشت هر كدام 22.0 درصد و در بین هزینه‌های غیرخوراكی، بیشترین سهم با 30.0 درصد مربوط به مسكن، سوخت و روشنایی بوده است.

- متوسط درامد اظهار شده­ سالانه‌ یك خانوار روستایی 297,022 هزار ریال بوده است كه نسبت به سال قبل 27.4 درصد افزایش داشته است. منابع تامین درامد خانوارهای روستایی نشان می­دهد كه 30.7 درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، 33.5 درصد از مشاغل آزاد كشاورزی و غیركشاورزی و 35.8 درصد از محل درامدهای متفرقه خانوار تأمین شده است.

- مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1397 نسبت به سال 1398  نشان می­دهد كه خانوارهای استفاده كننده؛ اتومیبل شخصی از 32.3 به 32.7، یخچال فریزر از 49.2 به 50.4، اجاق گاز از 98.3 به 98.4، جاروبرقی از 66.1 به 65.9، ماشین لباسشویی از 56.0  به 56.5 و مایکروویو و فرهای هالوژن دار از 2.0 به 2.3 درصد تغییر یافته است. همچنین درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از ماشین ظرفشویی با 0.5 درصد بدون تغییر بوده است.

- در سال 1398 عمده ترین نوع سوخت مصرفی 71.7 درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و 16.4درصد نفت سفید بوده است.

متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان

بررسی متوسط هزینه كل سالانه یك خانوار شهری نشان می‌دهد كه استان تهران با 727،175 هزار ریال بیشترین و استان كرمان با 263،207 هزار ریال كمترین هزینه را در سال 1398 داشته‌اند.

همچنین استان تهران با 813،170 هزار ریال بیشترین و استان كرمان با 340،888 هزار ریال، كمترین متوسط درامد سالانه یك خانوار شهری را در سال 1398 به خود اختصاص داده است.

بررسی متوسط هزینه كل سالانه یك خانوار روستایی نشان می‌دهد كه استان البرز با 417،714 هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با 146،430 هزار ریال كمترین هزینه را در سال 1398 داشته‌اند.

همچنین استان البرز با 461،488 هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با 128،104 هزارریال، كمترین متوسط درامد سالانه یك خانوار روستایی را در سال 1398 به خود اختصاص داده است.

 خاطر نشان می­سازد كه نشریه این طرح به زودی در درگاه ملی آمار به نشانی www.amar.org.ir قابل دسترسی است.