جلسه تخصصی کمیته آمارهای بخشی جمعیت با حضور دکتر حسین زاده رییس مرکز آمار، نصیری معاون طرح های آماری و آمارهای ثبتی، مدیران و کارشناسان دستگاه های اجرایی ،اساتید، پژوهشگران و صاحبنظران حوزه آمار و جمعیت در روز دوشنبه مورخ 1399/3/19 در مرکز آمار ایران برگزار شد.
در این نشست مشترک، دکتر حسین زاده رییس مرکز آمار ایران با اشاره به عمومی و جدی شدن بحث سرشماری ثبتی مبنا در روزهای اخیر با توجه به مصوبه هیات دولت در زمینه انجام سرشماری ثبتی مبنا و لزوم همکاری دستگاه های اجرایی، فرایند نوین سازی نظام آماری و ثبتی مبنا شدن انجام سرشماری را بسیار مهم و اساسی ذکر کرد.
حسین زاده با بیان اینکه در دنیا بحث سرشماری ثبتی مبنا به صورت ویژه از سال 2010 به بعد در نظام های آماری دنیا مطرح و مورد توجه قرار گرفته است، گفت : در دنیا در بحث نوین سازی نظام آماری سازمان های آماری کشورها دو گرایش غالب ، شامل بحث لزوم مرجعیت و مرکزیت سازمان ملی آمار(NSO) در ایجاد هماهنگی و یکپارچگی نظام آماری و دیگری لزوم کاهش تدریجی طرح های آماری سنتی و حرکت به سمت استفاده از منابع داده ای جدید و روش های ثبتی مبنا وجود دارد.
رییس مرکز آمار ایران با ذکر این مساله که در سرشماری ثبتی مبنا لازم است سه کد مهم یعنی کد اشخاص، کد مکان و کد فعالیت ایجاد و بهم متصل شود افزود: در سرشماری ثبتی مبنا موضوعاتی نظیر ویژگیهای جمعیتی افراد و نوع فعالیت اقتصادی آنها و همچنین خصوصیات مرتبط با محل سکونت را باکمک سامانه های سازمان های مختلف باید به یکدیگر پیوند زد که در شرایط کنونی به رغم وجود پایگاه های آماری ثبتی دستگاه های اجرایی این امکان هنوز به صورت جامع و کامل فراهم نشده است و قرار است با تشکیل ستاد ملی سرشماری عمومی و نفوس و مسکن ثبتی مبنا ، با عضویت دستگاه های مرتبط این مهم در کشور انجام شود.
وی با اشاره به اینکه کد شناسه کسب و کار در کشور هنوز ایجاد نشده است ولی مرکز آمار به دنبال تصویب مصوبه ای برای اجرای آن می باشد، خاطر نشان کرد: با توجه به نواقص موجود در اجرای سرشماری به صورت سنتی و کلاسیک از جمله تحمیل هزینه های هنگفت و زمان بر بودن فرایند اجرا، پردازش ،استخراج و انتشار نتایج سرشماری لازم است با ورود به انجام سرشماری ثبتی مبنا ،چالش ها و مشکلات مختلف موجود در سرشماری ها و طرح های آماری را بر طرف کنیم.
دکتر حسین زاده با اشاره به اینکه در دنیا شکل گیری سرشماری ثبتی مبنا فرایندی زمان بر و طولانی است، وجود سامانه کنونی ثبت احوال و کدپستی و فرایند ژئوکد کردن آدرس های پستی را با کیفیت و مطلوب ارزیابی کرد و اظهار امیدواری کرد تا فرایند نوین شدن نظام آماری کشور و همگرایی بیشتر با دستگاه های اجرایی ، آماده سازی انجام سرشماری ثبتی مبنا با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.
وی با مهم خواندن محاسبه شاخص های عمده جمعیتی از جمله نرخ باروری در سیاست گذاری های جمعیتی افزود: مرکز آمار در راستای رصد سیاست های کلی جمعیت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری تا کنون گام های موثری نظیر انتشار گزارش دوره ای آخرین وضعیت تحولات جمعیتی و همچنین اعلام شاخص های کلان جمعیت برداشته است.
رییس مرکز آمار در ادامه تصریح کرد : در واقع، اجماع كارشناسی كه با حضور صاحبنظران و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی عضو در این كمیته صورت می‌گیرد، باعث همگرایی و عدم تشتت در ارائه شاخصهای مهم در این زمینه است كه گاهی می‌تواند با اتخاذ روش‌های علمی مختلف از سوی محققین به نتایج متفاوتی منجر شود؛ اما در این كمیته با بررسی نتایج حاصل از روش‌های مختلف محاسبه شاخصهای جمعیتی، با یك اجماع ملی نسبت به اعلام شاخصهای در سطح كشور و استان‌ها پرداخته می‌شود.
در ادامه این هم اندیشی مشترک، نعمت اله نصیری معاون طرح های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار با اشاره به اهمیت افزایش هم افزایی و همگرایی در موضوع انجام سرشماری ثبتی مبنا و ضرورت کسب نظرات و دیدگاه های کارشناسان و صاحبنظران حوزه آمار از اساتید و محققان حوزه آمار و جمعیت شناسی دعوت کرد تا با انجام پژوهش های کاربردی و انتقال دانش و تجربیات تخصصی خود مرکز آمار را در انجام سرشماری ثبتی مبنا حمایت کنند.
لازم به ذکر است در ادامه این نشست خانم پور رضا رییس گروه سرشماری دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز در خصوص فرایند انجام سرشماری ثبتی مبنا و خانم فتحی رییس گروه آمارهای جمعیت و سلامت مرکز در خصوص محاسبه میزان باروری کل ایران با استفاده از روش های مستقیم از سال 96 تا 98، گزارشی به حاضرین ارایه دادند.
در ادامه این گزارش آمده است در خصوص شاخص باروری مرکز آمار ایران به عنوان متولی تولید آمارهای جمعیت در کشور در سال های پس از سرشماری نسبت به محاسبه این شاخص اقدام نموده است كه پس از ارایه و بررسی در کمیته بخشی آمارهای جمعیت و تایید و اتفاق نظر اعضا، شاخص میزان باروری کل اطلاع رسانی می‌شود.
همچنین در این نشست عنوان شد که در دهه اخیر بهبود بسیار خوبی در ثبت اطلاعات تعداد موالید مشاهده می شود که به نظر می رسد می توان با روش مستقیم و با استفاده از دادههای سازمان ثبت احوال کشور و وزارت بهداشت نسبت به محاسبه این شاخص اقدام نمود. از سوی دیگر با توجه به تغییرات زیاد تعداد موالید در کشور درخواست‌های زیادی به مرکز آمار ایران واصل شده تا این شاخص را بعد از سال 1395 محاسبه و اطلاع رسانی نماید.
در ادامه این گزارش، شاخص میزان باروری کل با استفاده از منابع ثبتی موجود از جمله سازمان ثبت احوال کشور و وزارت بهداشت و پیش بینی های جمعیتی مرکز آمار ایران محاسبه شده که پس از ارایه گزارش، نتایج محاسبه این شاخص با منابع دادهای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
شایان توجه است نمایندگان دفتر امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدیریت، آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، دفتر اطلاعات جمعیتی و آمار مهاجرت ثبت احوال، اداره آمارهای اقتصادی بانک مرکزی، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، انجمن جمعیت شناسی، انجمن آمار و اساتید دانشگاه در این جلسه به بحث و تبادل نظر در خصوص موضوعات تخصصی سرشماری و باروری پرداختند.